Uzlaştırma işlemi, tarafların anlaşmasının ve bu sayede bazı yargısal faaliyetlere başvurulmasına gerek kalmamasının sağlanması amacıyla tarafsız bir arabulucu aracılığıyla tarafların bir araya gelerek uyuşmazlığın çözülmesidir. Uzlaşma neticesinde suçun failine ceza verilmesi yerine, zararın tazmin edilmesi sağlanarak ceza yargılamasının sona ermesi sağlanır. Uzlaştırma görüşmeleri ve uzlaşma anlaşması, şartlarını taşıyorsa soruşturma aşamasında yapılabileceği gibi kovuşturma aşamasında da yapılabilir.
Uzlaştırma konusu Arabuluculuk ile karıştırılsa da uygulama alanlarının farklı olduğu unutulmamalıdır. Arabuluculuk Özel Hukuk Alanındaki anlaşmazlıkların mahkeme dışı çözümünde uygulanabilirken, Uzlaştırma sadece ceza hukuku alanlarında uygulama alanı bulur.
Uzlaşma ve uzlaştırmaya ilişkin konular 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 253 Maddelerinde düzenlenmiştir. Ceza Muhakemesi Kanunun uzlaştırma hususu hakkındaki maddesinde Uzlaşmaya tabi olan, olmayan suçlar sıralanmıştır.
5271 SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNU m. 253
- Aşağıdaki suçlarda, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması girişiminde bulunulur. Yani Kamu tüzel kişileri aleyhine işlenen suçlarda uzlaştırma hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.
- Kanuna göre kural olarak soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi suçlar uzlaştırma kapsamındadır.
- Suça sürüklenen çocuklar bakımından mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla (yani kamu tüzel kişisi aleyhine işlenmemesi kaydıyla) ayrıca üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda da uzlaştırma mümkündür.
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olanlar hariç olmak üzere; diğer kanunlarda yer alan suçlarla ilgili olarak uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, kanunda buna ilişkin açık hüküm bulunması gerekir.
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olsa dahi, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilmesi mümkün değildir.
- Cinsel suçlar; Cinsel saldırı suçu (TCK 102) Çocuğun cinsel istismarı suçu (TCK 103) Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu (TCK 104) Cinsel taciz suçu (TCK 105)
- Şüpheli ya da sanık tarafından uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçla birlikte aynı kişiye karşı işlenmesi halinde, uzlaştırma yoluna gidilemez.
- Suçun birden fazla kişiye karşı işlenmesi durumunda, şüpheli ya da sanığın uzlaştırma hükümlerinden faydalanabilmesi için, mağdurların tamamı ile uzlaşması gerekmektedir.
Yukarıda bahsedildiği üzere Uzlaştırma işlemleri soruşturma aşamasında yapılabileceği gibi kovuşturma aşamasında da gerçekleştirilebilir. Soruşturma aşamasında; Soruşturma savcılığı, kendilerine intikal eden olayda yapılan tüm araştırmalar ve toplanan deliller ışığında soruşturma konusu suçun işlendiğine ve kamu davası açmak için yeterli şüphe olduğuna kanaat getirirse, savcılık dava açmadan önce dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir.
Kovuşturma aşamasında ise, Yargılamanın görüldüğü Ceza mahkemesi, yargılama sırasında ceza davasına konu olan suçun uzlaştırma kapsamında olduğunu fark edebilir. Bu aşamada dosya yine uzlaştırma bürosuna gönderilir. Uzlaştırma görüşmelerinin gerçekleşebilmesi ve bu husustaki eksikliklerin giderilmesi için mahkemece uygun yeni bir duruşma günü verilir. Uzlaştırma bürosu kendine gelen bu dosyalar için uzlaştırmacı görevlendirerek tarafların uzlaşma müzakeresi yapmasına olanak sağlar.
Uzlaştırma Kapsamına Giren Suçlar
MADDE SUÇ
md. 86/1-2 Kasten Yaralama (3. Fıkra hariç)
md. 88 Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi
md. 89 Taksirle Yaralama
md. 106/1 Tehdit
md. 116 Konut dokunulmazlığının ihlali
md. 117/1 İş ve çalışma hürriyetinin ihlali
md. 123 Kişilerin huzur ve sükûnunu bozma
md. 125 Hakaret
md.130 Kişinin hatırasına hakaret suçu
md. 132 Haberleşmenin gizliliğini ihlal
md. 133 Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda Alınması
md. 134 Özel hayatın gizliliğini ihlal
md. 141 Hırsızlık
md. 146 Kullanma Hırsızlığı
md.151/1,2 Mala zarar verme suçu
md. 154 Hakkı olmayan yere tecavüz suçu
md.155 Güveni Kötüye Kullanma Suçu
md. 156 Bedelsiz senedi kullanma
md. 157 Dolandırıcılık
md. 159 Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı
tahsil amacıyla işlenmesi hali
md. 160 Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf
md.161 Hileli iflas suçu
md.162/1 Taksirli iflas suçu
md.163/1-2 Karşılıksız yararlanma suçu
md.164 Şirket veya Kooperatifler hakkında yanlış bilgi
md.166 Bilgi vermeme suçu
md. 167 Yağma ve nitelikli yağma hariç “Malvarlığına Karşı Suçlar” başlığı altında yer alan suçların haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi hali
md. 209 Açığa imzanın kötüye kullanılması
md. 233/1 Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali
md. 234 Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması
md. 239 Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (4. fıkra hariç)
md. 341 Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret
5271 S.K. m. 253/1-c Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar olarak sıralanabilir.
]]>