Boşanma davası, Aile Mahkemelerinde görülen ve evlilik birliğinin mahkeme kararıyla sonlandırılması amacıyla eşlerden birinin açtığı dava türüdür. Boşanma davaları, tarafların anlaşarak boşanmaya karar vermeleri ile “anlaşmalı” olarak veya tarafların anlaşmaya varamaması halinde taraflardan biri tarafından “çekişmeli” olarak açılabilir.

Boşanma davasının tanımında da belirttiğimiz gibi boşanma davalarının görüleceği mahkeme Aile Mahkemeleridir.

Boşanma davasının açılması ve aşamalarda izlenecek yollar boşanma davasının Anlaşmalı mı yoksa Çekişmeli mi olduğuna göre değişiklik göstermektedir. Bu minvalde her iki boşanma davası türünü de ayrı ayrı incelemek gerekmektedir.

Çekişmeli Boşanma Davası

Çekişmeli boşanma davaları, adından da anlaşılacağı üzere tarafların boşanma veya boşanma neticesinde talep ettikleri hususlarda anlaşma sağlayamaması neticesinde açılan davalardır. Çekişmeli boşanma davası açarken herhangi bir boşanma sebebine dayanmak gerekmektedir. 4721 Sayılı Medeni Kanun hükümlerinde bu boşanma sebeplerini m.161-m.166 arasında düzenlemiştir. Boşanma nedenleri de kendi arasında genel ve özel boşanma nedenleri olarak ayrılmaktadır.

1.  MK. m.166 da düzenlenen Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması genel boşanma nedenidir.

• Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması

Tarafların evlilik birliğini sürdürmelerini imkansızlaştıran, ortak hayatın sürdürülmesinin

mümkün olmamasına sebep olan her davranış, her olay bu nedenler için ileri sürülebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, boşanma davasını açan tarafın davasının kabul edilmesi ve nihayetinde boşanma kararı verilebilmesi için; davacının kendisinden, evlilik birliğinin devamının sürdürülmesi beklenemeyecek derecede evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı ispat edilmeli ve “temelden sarsılmanın” karşı tarafın kusurlu davranışları sonucu gerçekleştiği ispatlanmalıdır.

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması için yaşanan olaylar için; Duygusal ve psikolojik şiddet, Sosyal ve ekonomik şiddet, tarafların devamlı tartışma yaşaması, tehdit hakaret, güven sarsıcı davranış, cinsel şiddet, cinsel ilişkiden kaçınma, eşi doğal olmayan yoldan cinsel ilişkiye zorlama, eşin aile bireylerine kötü davranması vb sayılabilir. Bu nedenler kişiye ve evliliğe özgü olduğu için başkaca sayamadığımız nedenler de boşanma genel boşanma nedeni olarak sayılabilir.

2. MK. m. 161-165 arasında Çekişmeli boşanma davasında özel boşanma sebepleri düzenlenmiştir.

MK. m 161-165 arasında düzenlenen Özel boşanma sebepleri sınırlı sayıda belirlenmiştir. Yani kanunda düzenlemesi olmayan başka bir neden ile özel boşanma nedenine dayalı olarak boşanma davası açmak mümkün değildir.

Eşlerden “Özel boşanma sebeplerinden birine” dayanarak boşanma davası açan taraf sadece dayandığı bu özel boşanma sebebini ispatlamak zorundadır. Bunun haricinde evlilik birliğinin temelinden sarsıldığının ya da karşı tarafın kusurunun ispatlanması gerekmez. e dayalı çekişmeli boşanma davası açan eş, sadece özel boşanma sebebini ispatlamakla

MK.’da düzenlenen Özel Boşanma sebepleri aşağıdaki gibidir:

• MK. m161’de düzenlenen Zina(aldatma),
• MK.m162’de düzenlenen Hayata Kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış
• MK. m163’de düzenlenen Suç işleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme,
• MK. m164’de düzenlenen Terk,
• MK. m165’de düzenlenen Akıl Hastalığı,

Çekişmeli boşanma davasında belirlenecek boşanma sebebi kadar söz konusu boşanma davasında kimin daha kusurlu olduğu da önemlidir. Çekişmeli boşanma davası açan davacının davasının kabul edilmesi için, davalı taraftan daha fazla kusurlu olmaması gerekmektedir. Eğer davacı yan, davalıdan daha fazla kusurlu ise açmış olduğu çekişmeli boşanma davası reddedilir.

Yukarıda kısaca bahsettiğimiz çekişmeli boşanma davasına ilişkin genel ve özel nedenler hakkındaki ayrıntılı açıklamalarımızı içeren makaleyi bir sonraki paylaşımımızda bulabilirsiniz. Bu aşamada kısaca anlaşmalı boşanma davasından da bahsedeceğiz.

Anlaşmalı Boşanma Davası

MK. m 166 maddesinin 3 fıkrasında düzenlenen Anlaşmalı boşanma davası da Aile Mahkemesinde görülmektedir. Yetkili mahkeme bakımından da taraflar istedikleri herhangi bir adliyenin aile mahkemesinde anlaşmalı boşanma davası açabilirler.

MK.m166/3 “Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.” demektedir. Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere anlaşmalı boşanma davası açmak isteyen tarafların en az 1 yıldır evli olmaları gerekmektedir. Taraflar anlaşmalı boşanma davası için birlikte başvurabilecekleri gibi taraflardan birinin açmış olduğu anlaşmalı boşanma davasının diğer taraf tarafından kabul edilmesi ile de mümkündür.

Anlaşmalı boşanma davası açılmazdan evvel taraflar aralarında boşanma ve boşanmanın sonuçlarını içeren ayrıntılı bir protokol hazırlar. Bu protokol taraflarca imzalandıktan sonra boşanma dava dilekçesi ile birlikte mahkemeye sunulur. İşte anlaşmalı boşanma davasının sonuçları bu protokol doğrultusunda olur. Protokolün hazırlanması hususunda da oldukça dikkat edilmesi gerekmektedir. Nitekim bu aşamada talep edilmeyen herhangi bir kalem ilerleyen aşamalarda tekrar talep edilemeyecektir. Bu bağlamda bir avukattan yardım almak tarafların ilerde doğacak hak kayıplarının önüne geçecektir.

Boşanma Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Yukarıdaki açıklamalarımızdan da görüleceği üzere boşanma davasında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Yetki bakımından ise anlaşmalı boşanma başlığımızın altındaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere “Anlaşmalı Boşanma” davası herhangi bir yerin adliyesinin Aile Mahkemesinde açılabilir. Bu aşamada tarafların ikametgah bilgilerinin bir önemi yoktur.

Ancak Çekişmeli boşanma davasında bir takım yetki kuralları mevcuttur.

Çekişmeli boşanma davasına Yetkili Mahkeme;

• Davalı tarafın yerleşim yeri Aile mahkemesi,
• Davacı tarafın yerleşim yeri aile mahkemesi ve
• Boşanmak isteyen tarafların son 6 aydan beri ikamet ettikleri yerdeki aile mahkemesinde çekişmeli boşanma davası açılabilir.

Herhangi bir hak kaybı yaşamamak ve mağduriyet yaşamamak için, boşanma davasının açılmasında hangi usulün uygulanacağı, anlaşmalı mı çekişmeli mi boşanma davası açılacağı, bunların hangisinin lehe olacağı, velayet nafaka talebinin olup olmayacağı, maddi manevi tazminat talepleri ve miktarları, mal paylaşımı olup olmayacağı gibi hususların çözümünde bir boşanma avukatı ile görüşülmesi faydalı olacaktır.